دانش آموز پرخاشگر می‌تواند چالش‌هایی را برای مدیران و معلمان ایجاد کنند. در زیر دوازده راهکار برای مهار و برخورد با دانش‌آموزان پرخاشگر را برایتان توضیح می‌دهم:
1- ایجاد محیطی پشتیبان‌کننده
ایجاد محیط آموزشی متناسب با نیازها و سبک‌های یادگیری دانش‌آموزان می‌تواند کمک شایانی به کاهش رفتارهای پرخاشگرانه کند. این محیط شامل قوانین و مقررات روشن، قابلیت ارتباط با دیگران، ارائه بازخورد مثبت و بهبود مستمر است. محیط آموزشی باید از قوانین و مقررات روشن و قابل فهم برخوردار باشد. به عنوان مثال، می‌توان در کلاس یک صفحه قوانین آموزشی قرار داد و از دانش‌آموزان خواست که قوانین را رعایت کنند. همچنین، ارائه بازخورد مثبت به دانش‌آموزان برای رفتارهای مورد تأیید و ایجاد فضای باز و دوستانه می‌تواند محیطی پشتیبانی کننده ایجاد کند. به عنوان مثال، معلم می‌تواند در کلاس قوانینی را مطرح کند مانند احترام به همکلاسی‌ها، عدم استفاده از زبان توهین‌آمیز، و عدم استفاده از خشونت. همچنین، در صورتی که یک دانش‌آموز قانون را نقض کند، می‌توان با ارائه بازخورد مثبت به سایر دانش‌آموزان که قانون را رعایت می‌کنند، این محیط پشتیبانی کننده را تقویت کرد.
2- ارتقای مهارت‌های ارتباطی
برخی دانش‌آموزان ممکن است به دلیل مشکلات ارتباطی و نداشتن راه‌حل‌های سازنده به رفتارهای پرخاشگرانه متوجه شوند. ارائه آموزش‌های مرتبط با مهارت‌های ارتباطی، مذاکره و حل مشکل می‌تواند آن‌ها را در بهبود رفتارهایشان یاری کند. آموزش مهارت‌های ارتباطی می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا روش‌های سازنده‌تری را برای بیان نیازها و احساساتشان بیاموزند. به عنوان مثال، می‌توان در کلاس فعالیت‌های گروهی ارتباطی برگزار کرد تا دانش‌آموزان بتوانند نظرات خود را به اشتراک بگذارند و یاد بگیرند که چگونه با دیگران به طور مؤثر ارتباط برقرار کنند. در مثالی دیگر، می‌توان در کلاس فعالیت‌های گروهی برگزار کرد که در آن دانش‌آموزان با همکلاسی‌هاشان به اشتراک نظرات خود می‌پردازند. این فعالیت‌ها می‌تواند مثالی از مهارت‌های ارتباطی مثبت را برای دانش‌آموزان نشان دهد و آن‌ها را به یادگیری روش‌های سازنده‌تر برای بیان نیازها و احساساتشان تشویق کند.
3- روش‌های آموزشی تعاملی
استفاده از روش‌های آموزشی تعاملی می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا مشارکت بیشتری در فرآیند یادگیری داشته باشند. فعالیت‌های گروهی، پروژه‌های کاربردی و نقش‌آفرینی می‌توانند به کاهش خشونت و پرخاشگری کمک کنند. به عنوان مثال، می‌توان گروه‌های کاری را به دانش‌آموزان ارائه داد تا با همکاری و تعامل با دیگران، مسئله‌های آموزشی را حل کنند. به عنوان مثال، یک گروه کاری ریاضی می‌تواند به دانش‌آموزان فرصت بدهد تا با هم به حل یک مسئله بپردازند و نقش همدیگر را در یادگیری تقویت کنند.
4- ارائه حمایت روانشناختی
برخی دانش‌آموزان پرخاشگر ممکن است مشکلات روانشناختی داشته باشند که به رفتارهایشان تأثیر می‌گذارد. دانش‌آموزان پرخاشگر ممکن است به دلیل مشکلات روانشناختی خاصی رفتارهای غیرمناسب انتخاب کنند. در این صورت، ارائه خدمات حمایت روانشناختی به آن‌ها می‌تواند مفید باشد. مثلاً مشاوره روانشناختی فردی یا گروهی، تمرکز بر مهارت‌های مدیریت احساسات، و ارائه فضایی آرام برای بیان نگرانی‌ها و مشکلات می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند رفتارهای پرخاشگرانه را کاهش دهند. مشاوره و حمایت روانشناختی به دانش‌آموزان می‌تواند در کاهش رفتارهای پرخاشگرانه مؤثر باشد. این نوع حمایت می‌تواند آن‌ها را در درک و مدیریت احساسات، مهارت‌های مسئله‌حل، ایجاد ارتباط مؤثر و توانایی‌های تنظیم خودکنترلی تقویت کند. مثلاً، می‌توان به دانش‌آموزانی که مشکلات خانوادگی دارند و این مشکلات باعث رفتارهای پرخاشگرانه آن‌ها می‌شود، ارائه خدمات مشاوره روانشناختی فردی یا گروهی را پیشنهاد کرد. در این جلسات، دانش‌آموزان می‌توانند احساسات و نگرانی‌های خود را به اشتراک بگذارند و به دستورات خاصی برای کنترل خشم و احساسات منفی آموزش داده شوند
5- تشویق به مشارکت و رهبری مثبت
به جای تمرکز بر رفتارهای منفی، تلاش کنید بر روی تشویق دانش‌آموزان به مشارکت مثبت و رهبری قوی تمرکز کنید. ایجاد فرصت‌هایی برای دانش‌آموزان برای به اشتراک گذاری نظرات، مسئولیت‌پذیری و قدرت تأثیرگذاری در محیط آموزشی می‌تواند رفتارهای پرخاشگرانه را کاهش دهد. تشویق دانش‌آموزان به مشارکت مثبت و رهبری قوی می‌تواند رفتارهای پرخاشگرانه را کاهش دهد. به عنوان مثال، می‌توان در کلاس فرصت‌هایی برای دانش‌آموزان ایجاد کرد تا در تصمیم‌گیری‌ها و برگزاری فعالیت‌ها شرکت کنند و به آن‌ها اجازه داده شود نقش رهبری را به عهده بگیرند. این کار می‌تواند اعتماد به نفس دانش‌آموزان را افزایش داده و رفتارهای مثبت و سازنده را تشویق کند.
می‌توان یک گروه پروژه‌ای در کلاس ایجاد کرد که دانش‌آموزان به طور مشترک در آن فعالیت می‌کنند. دانش‌آموزان ممکن است به عنوان رهبران این گروه‌ها انتخاب شوند و مسئولیت‌هایی مانند توزیع وظایف و هدایت جلسات را بر عهده بگیرند. این تجربه می‌تواند به آن‌ها انگیزه بیشتری بدهد و رفتارهای سازنده و همکاری را تقویت کند.
6- همکاری با خانواده
ارتباط و همکاری با خانواده‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. اطلاعات و نظرات خانواده‌ها درباره رفتارهای دانش‌آموز می‌تواند به شناخت بهتری از عوامل موثر در رفتار پرخاشگرانه کمک کند و راهکارهای مشترکی را برای مهار و کاهش این رفتارها پیدا کنید. همکاری با خانواده‌ها برای درک بهتر رفتارهای پرخاشگرانه و پیدا کردن راه‌حل‌های مشترک می‌تواند مؤثر باشد. برای مثال، معلمان و مدیران مدرسه می‌توانند جلساتی با خانواده‌ها برگزار کنند تا درباره نیازها، مشکلات و راه‌حل‌هایی که در خانه و مدرسه مؤثر هستند صحبت کنند. معلم می‌تواند با خانواده دانش‌آموز در جلسات خصوصی یا جلسات والدین مدرسه مشارکت کند. در این جلسات، معلم و خانواده می‌توانند درباره رفتارهای پرخاشگرانه دانش‌آموز، علل آن‌ها و راه‌حل‌های مشترک صحبت کنند.
7- مدیریت تحریک‌کننده‌ها
شناسایی عوامل تحریک‌کننده‌ای که رفتار پرخاشگرانه را تحریک می‌کنند و ایجاد راهکارهای مدیریت آن‌ها می‌تواند موثر باشد. برای مثال، توجه به نیازهای اجتماعی و احساس ارتباط با دیگران، مدیریت استرس و اضطراب، فراهم کردن فضای آرام و قوانین مشخص در این مورد تاثیر گذار است. شناسایی عوامل تحریک‌کننده‌ای که رفتار پرخاشگرانه را تحریک می‌کنند و ایجاد راهکارهای مدیریت آن‌ها می‌تواند موثر باشد. به عنوان مثال، اگر دانش‌آموزی به سختی با تحمل فشارها و استرس‌ها مواجه می‌شود و این موضوع رفتار پرخاشگرانه او را تحریک می‌کند، می‌توان راهکارهایی مثل آموزش مهارت‌های مدیریت استرس، ایجاد فضای آرام و ارائه فعالیت‌های آرامش‌بخش مانند تمرین‌های تنفسی یا یوگا را برای او ارائه داد. فرض کنید یک دانش‌آموز در هنگام تمرین ورزشی با موقعیت‌های تنش‌زا و رقابتی مواجه می‌شود که رفتار پرخاشگرانه او را تحریک می‌کند. در این صورت، معلم می‌تواند راهکارهایی مثل آموزش مهارت‌های مدیریت تنش، ایجاد فضایی آرام و حمایتی برای دانش‌آموز و همچنین ایجاد فرصت‌هایی برای تمرین تنش‌زدایی و همفکری را برای او ارائه دهد.
8- اجرای سیاست‌ها و قوانین قاطع
تعیین و اجرای سیاست‌ها و قوانین مشخص و قاطع می‌تواند به پیشگیری از رفتارهای پرخاشگرانه کمک کند. دانش‌آموزان باید مطلع باشند که هرگونه رفتار نامناسب و پرخاشگرانه مورد تشویق قرار نخواهد گرفت و عواقبی خواهد داشت. به عنوان مثال، اگر در مدرسه قانونی وجود داشته باشد که هرگونه خشونت، تهدید یا توهین به همکلاسی‌ها پذیرفته نیست و عواقبی همراه خواهد داشت، دانش‌آموزان ممکن است خود را مجبور به عدم انجام این رفتارها ببینند. اگر یک مدرسه قانونی داشته باشد که هرگونه استفاده از خشونت، تهدید یا توهین به همکلاسی‌ها مجاز نیست و عواقبی همراه خواهد داشت، در صورتی که یک دانش‌آموز رفتار پرخاشگرانه ایجاد کند، مدیران مدرسه می‌توانند به صورت قاطع و با اجرای قوانین، این رفتار را متوقف کنند و عواقب مناسب را برای دانش‌آموز اعمال کنند.
9- توجه به تنوع فردی
دانش‌آموزان با سبک‌ها و نیازهای مختلف به دنیا می‌آیند. برخی از دانش‌آموزان به دلیل نیازهای خاص ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه انتخاب کنند. با توجه به تنوع فردی، تلاش کنید به نیازهای هر دانش‌آموز بپردازید و به او احترام بگذارید. اهمیت دادن به تنوع فردی و تلاش برای پاسخگویی به نیازهای هر دانش‌آموز می‌تواند مؤثر باشد به عنوان مثال، فرض کنید یک دانش‌آموز با مشکلات خانوادگی و نیاز به توجه بیشتر روبرو است که باعث رفتارهای پرخاشگرانه او می‌شود. در این صورت، معلم می‌تواند از نزدیک با خانواده همکاری کند و راهکارهای مشترکی برای رفع نیازهای دانش‌آموز و ارائه حمایت به او پیدا کنند. این شامل ارائه مشاوره، ارتباط مستمر با خانواده و تهیه برنامه‌های آموزشی و پشتیبانی می باشد.
10- تشویق به خدمات مثبت و سازنده
به جای تمرکز بر رفتارهای منفی، دانش‌آموزان را به خدمات و فعالیت‌های مثبت و سازنده تشویق کنید. ارائه فرصت‌هایی برای مشارکت در پروژه‌های اجتماعی، خدمت به جامعه و رشد شخصی می‌تواند انگیزه و تمایل دانش‌آموزان را به سمت رفتارهای سازنده هدایت کند. به آن‌ها بگویید که هر کسی می‌تواند تأثیر مثبتی روی محیط آموزشی داشته باشد. مثلاً، می‌توان یک فضای برنامه‌ریزی شده برای خدمت به جامعه ایجاد کرد و دانش‌آموزان را برای مشارکت در آن تشویق کرد. این فعالیت‌ها می‌تواند به دانش‌آموزان احساس مفید بودن و ارزشمند بودن بدهد.
همچنین می‌توان در کلاس، داستان‌ها یا فیلم‌ها را به دانش‌آموزان ارائه کرد که نشان‌دهنده مدل‌های نقش‌آفرینی مثبت هستند. این مثال‌ها می‌توانند شامل داستان‌هایی باشند که نشان می‌دهند چگونه از راه‌های صلح‌آمیز و همکاری برای حل مشکلات استفاده می‌شود و به این ترتیب دانش‌آموزان را الهام بخشید.
11- پیگیری و مانیتورینگ
دانش‌آموزان پرخاشگر نیاز به پیگیری مستمر و مانیتورینگ دارند. ارائه بازخورد مناسب به آن‌ها و تمرکز بر بهبود تدریجی رفتارها و مهارت‌های آن‌ها می‌تواند به کاهش رفتارهای پرخاشگرانه کمک کند. دانش‌آموزان پرخاشگر نیاز به پیگیری مستمر دارند. با ارائه بازخورد و راهنمایی‌های مناسب، دانش‌آموزان می‌توانند متوجه تأثیر رفتارهایشان بر دیگران شوند و تلاش کنند رفتارهای مثبت‌تری انتخاب کنند. به عنوان مثال، می‌توان برنامه‌های هفتگی را برای مراقبت و پیگیری از رفتار دانش‌آموزان پرخاشگر داشت و با آن‌ها در جلسات تعاملی صحبت کرد.
12- ارائه فرصت‌های استفاده از انرژی فزاینده
دانش‌آموزان پرخاشگر ممکن است به دلیل داشتن انرژی زیاد و بیرون‌گرا برخی رفتارهای نامطلوب را انتخاب کنند. بنابراین، ارائه فرصت‌های استفاده از این انرژی فزاینده می‌تواند مؤثر باشد. به عنوان مثال، می‌توان ورزش و فعالیت‌های بدنی را در برنامه روزانه دانش‌آموزان قرار داد تا انرژی آن ها تخلیه شود.
یا می‌توان در برنامه درسی مهارت‌های مدیریت خشم و استرس را جایگزین کنونی کرد. این مهارت‌ها می‌توانند شامل تنفس عمیق، تمرینات آرامش، تکنیک‌های مثبت‌اندیشی، و مهارت‌های حل مسئله باشند. آموزش این مهارت‌ها به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا بهترین راه‌ها برای مدیریت خشم و استرس خود را بیابند و از رفتارهای پرخاشگرانه صرف‌نظر کنند.
سخن پایانی
در این مقاله دوازده راهکار برای مهار و برخورد با دانش‌آموز پرخاشگر را بررسی کردیم که هر یک از این راهکارها شامل رویکردها و استراتژی‌های متنوعی است که برای مهار و کنترل رفتار پرخاشگرانه دانش‌آموزان مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از این راهکارها، معلمان و مدرسان می‌توانند محیط آموزشی را بهبود بخشیده و رفتارهای سازنده، همکاری و احترام‌آمیز را ترویج کنند.
در عمل، هر راهکار نیازمند شناخت دقیق از دانش‌آموزان، همکاری با خانواده و استفاده از تکنیک‌های متنوع است. با ترکیب این راهکارها و تنظیم آن‌ها بر اساس نیازهای خاص دانش‌آموزان، می‌توان بهبود قابل توجهی در رفتار آن‌ها و ایجاد یک محیط آموزشی مثبت و سازنده را تجربه کرد.
