پداگوژی چیست؟

پداگوژی یعنی چه؟

این واژه ای است که “ما” این روزها زیاد می شنویم. پس از پاندمی* کرونا و تبدیل کلاس های درس حضوری به آموزش های مجازی و نقل مکان مان از مدرسه به فضای وب، ما معلمان در شبکه های مختلف اجتماعی، با انبوهی از داده ها و اطلاعات مختلف مواجه هستیم؛ با مدرسان و اساتید مختلفی آشنا شده ایم و برخی از آن ها این واژه را در تبلیغات کلاس ها و دوره های آموزشی خود به کار برده اند. در این مقاله سعی نموده ام شرح مختصری بر مفهوم این واژه بنویسم.

پداگوژی، هنر یا علم وجودی یک معلم است. این اصطلاح به صورت عام به استراتژی ها یا راهبردهای آموزش مربوط  می شود، که برخی، از آن به عنوان سبک یادگیری نیز یاد می کنند.

پداگوژی که در در لغت‌نامه ها به معنی “روش آموزگاری”، “فن تعلیم” و “علم تعلیم” ترجمه شده، گهگاهی هم به عنوان استفاده‌ی صحیح از راهبردهای آموزشی، در جریان فرایند یاددهی و یادگیری نیز تعریف می شود.

پداگوژی در گذشته، به معنی هنر و علم تربیت کودکان بود و اغلب مترادف با واژه تدریس یا تعلیم و آموزش به کار برده می‌شد. اکنون پداگوژی مفهوم گسترده‌تری یافته است و در موارد مختلفی به کار می‌رود. از جمله؛ علم، اخلاق، فلسفه علمی، فنون مختلف و آفرینش آثار زیبا.

اما مهمترین دستاوردی که از پداگوژی انتظار می‌رود، این است که، فراگیران با این روش به جای اینکه نگرش و مهارت‌های خود را مستقیما از معلمان خود دریافت کنند، بتوانند با راهنمایی معلمان، به کشف و نوآوری برسند و یاد بگیرند که به چه دانشی، نگرشی و یا مهارتی نیازمندند و چگونه و از چه راهی می‌توانند آن رابه دست آورند.

هدف نهايي، از كاربست الگوي تدريس پداگوژیک، يادگيري از طريق همياري و دستيابي به فعاليت‌هاي عالي ذهني است. يادگيري از طريق همياري كه در شروع اين قرن ازطرف جان ديويي مطرح شد، در چند سال اخير از بحث‌هاي دائمي آموزش شده است.

به این ترتیب، فراگیران وارد فرآیند کشف، نوآوری و در یک کلام، خلاقیت می‌شوند و اینجاست که هنرها و از جمله مهمترین و بهترین آنها برای دستیابی به این هدف،‌ وارد میدان می‌شوند و «تئاتر پداگوژیک» مفهومی کاربردی و نوین پیدا می‌کند.

 

پداگوژی شامل چیست؟

پداگوژی (Pedagogy) یک علم اجتماعی، آموزشی و علم تربیتی است که به مطالعه توانایی‌ها، مهارت‌ها، روش‌ها و حتی برخی چالش‌های مرتبط با آموزش و پرورش افراد می‌پردازد. پداگوژی شامل یک سری دانش و تکنیک‌های آموزشی می‌باشد که در فرایند آموزش و پرورش انسان به کار می‌روند. این علم معمولا در محیط‌های آموزشی و تربیتی، مثل مدارس و دانشگاه‌ها، به کار می‌رود و اهداف اصلی آن، بهبود فرایند آموزش و پرورش، افزایش توانایی‌ها و مهارت‌های فردی و ایجاد یک محیط آموزشی بهینه است. این عملکرد به‌صورت نظری و عملی به همراه فعالیت‌های آموزشی و پرورشی است.

 

معلم از پداگوژی چه بهره ای می برد؟

معلم از مفاهیم پداگوژی بسیار استفاده می کند و بهره‌های متعددی از آن می برد. به برخی از این بهره‌ها می‌توان به شرح زیر اشاره کرد:

1. تکنیک‌های آموزشی: پداگوژی شامل یک سری تکنیک‌های آموزشی است که به معلمان کمک می‌کند به صورت بهتری درس بدهند و مهارت‌های آموزشی و تربیتی خود را افزایش دهند. این تکنیک ها شامل نظارت، ارزیابی، طراحی درس ​​و استفاده از روش‌های جدید آموزشی می‌باشند.
2. ارزیابی: ارزیابی یکی از مفاهیم مهم پداگوژی است که به معلمان کمک می‌کند درک بهتری از پیشرفت دانش آموزان خود داشته باشند. با استفاده از روش های ارزیابی، معلمان قادر خواهند بود بهترین راهکارها را برای رسیدن به پیشرفت و توسعه دانش آموزان در دست دارند.
3. طراحی درس: در پداگوژی، طراحی درس ​​یکی از نقاط کلیدی است که با استفاده از آن، معلمان می‌توانند برای آموزش درس خود بهترین روش‌ها و منابع را برای دانش آموزان خود انتخاب کنند.
4. توجه به تفاوت‌های دانش آموزان: یکی دیگر از فواید پداگوژی برای معلمان، توجه به تفاوت‌های دانش‌آموزان در فرایند آموزش است. با توجه به تفاوت‌ها، معلمان می‌توانند برای دانش آموزان و توانایی‌های آن‌ها پلان‌های نو درست کنند تا بهترین نتیجه را در مرحله آموزش بدست آورند.

از آنجا که پداگوژی به معلمان کمک می‌کند تا مفاهیم آموزشی را درک بهتری داشته باشند، این می‌تواند بهبود فرایندی روشن‌تر، سریعتر و موثرتر در آموزش و پرورش فراهم کند.

 

تکنیک‌های آموزشی چیست؟

تکنیک‌های آموزشی (Teaching Techniques) روش‌های متنوعی هستند که معلمان برای آموزش درس‌ها و مباحث مختلف به کار می‌برند. این تکنیک‌های آموزشی برای یادگیری و درک بهتر مطالب، جذاب ساختن کلاس‌ها و جلب توجه دانش‌آموزان به کار می‌روند. برخی از این تکنیک‌ها عبارتند از:

1. نمونه‌گیری: در این تکنیک، معلم نمونه‌ای از مطالب درس را پیش‌روی کلاس می‌گذارد و سپس در مورد آن توضیح می‌دهد.
2. گفتگو: در این تکنیک، دانش‌آموزان به صورت مستقیم با هم گفتگو می‌کنند و به ازای هم‌فکری و تبادل نظر، یادگیری و درک بهتر مطالب را تجربه می‌کنند.
3. اجرای نقش: در این تکنیک، دانش‌آموزان نقشی را بازی می‌کنند تا به روندی جذاب و هیجان انگیز یادگیری کنند.
4. بازی‌های آموزشی: بازی‌هایی که بر اساس مطالب درسی هستند، یکی از تقویت کننده‌های اصلی مهارت‌های دانش آموزی می‌شوند.
5. پرسش و پاسخ: با ایجاد هیجان پی در پاسخ دادن به سوالات، دانش‌آموزان را درگیر می‌کند و توجه آنان را افزایش می‌دهد.
6. تصاویر و نمودارها: در این تکنیک، تصاویر و نمودارها به طور فعال در کلاس به کار می‌روند تا به دانش‌آموزان کمک کنند عملکرد درس را بهتر فهمیده و به خاطر سپرده.
7. استفاده از فناوری‌های آموزشی: با استفاده از فناوری‌های پیشرفته نظیر برنامه‌های کامپیوتری، تعامل در چت روم و آموزش‌های ویدئویی آموزش های MEA متناوب نو و جذاب را به دانش‌آموزان ارائه می‌دهند.

تکنیک‌های آموزشی یکی از مهمترین وسایلی هستند که معلمان برای یادگیری دانش آموزان خود به کار می‌گیرند. با استفاده از تکنیک‌های جذاب، معلمان می‌توانند بهبودی در فرایند یادگیری و درک بهتر مطالب در دانش‌آموزان خود ببخشوند.

 

ارزیابی در آموزش یعنی چه؟

ارزیابی در آموزش به معنای تشخیص و اندازه گیری پیشرفت و عملکرد دانش‌آموزان در یادگیری موضوعات و دروس مختلف است. به طور دقیق‌تر، ارزیابی در آموزش یعنی بررسی و سنجش مهارت‌های دانش‌آموزان در هر یک از زمینه‌های مختلف و به طور خاص وظایفی که در نظام آموزشی فعالیت می کنند. به عنوان مثال، این می‌تواند شامل ارزیابی عملکرد دانش آموزان در امتحانات، نمونه کارها، پروژه ها، گفتگو و گفت و گو با دانش آموزان و اتفاقاتی چون ارائه یک کلاس درباره یک موضوع باشد.

هدف اصلی ارزیابی در آموزش، بررسی و سنجیدن دانش و توانایی دانش‌آموزان، شناسایی نقاط ضعف و قوت، بهبود روند آموزش و یادگیری و ایجاد شرایط مناسب برای فراگیری در برنامه‌های آموزشی است.

برای انجام ارزیابی در آموزش، از روش‌ها و ابزارهای مختلفی استفاده می‌شود، از جمله آزمون‌ها، مصاحبه‌ها، نظرسنجی، اطلاعات ارائه شده در گزارش های مشارکت در کلاس و غیره. با استفاده از نتایج ارزیابی، معلمان می‌توانند برنامه‌های دقیق‌تری برای یادگیری دانش آموزان خود پیاده کرده و بهبود وضعیت آموزشی آنان را تضمین کنند.

 

طراحی درس چیست؟

طراحی درس به معنای برنامه‌ریزی، معرفی، محتوا و برنامه های آموزشی برای یک درس خاص است. یک درس طراحی شده باید از سازماندهی های کلی، ایجاد اهداف آموزشی، انتخاب موضوعات مناسب و محتوای درس جدید تا ارزیابی روند یادگیری دانش آموزان، ترکیب بخش‌ها و جلسات درسی را پوشش دهد.

طراحی درس به دو صورت موازی و همزمان در پرداخت به محتوای درس، راه‌های بکارگیری آن محتوا و تجربیات عملی بچه‌ها را مد و موج می‌دهد. به عنوان مثال، در طراحی درس، بهتر است که استفاده از بازی‌های آموزشی، فیلم‌ها، مطالعه خود موضوعات و دیدارهای زنده با گویندگان متخصص یا محتواهای مرتبط با محتوای درس در نظر گرفته شود تا در سطح بالاتری برای کودک کاربردی باشد و فرایند یادگیری بهتر

 

توجه به تفاوت‌های دانش آموزان برای چیست؟

تفاوت های دانش آموزان به دلایل متعددی مانند تنوع فردی، شرایط خانوادگی، محیط تربیتی و تفاوت های فرهنگی آنها رخ می دهد.

این تفاوت ها ممکن است شامل دانش پیشین، استعداد های مختلف، نحوه یادگیری، نحوه تفکر، نقاط قوت و ضعف، نحوه برخورد با استرس و فشار، محیط زندگی و خود تصویری باشد.

توجه به تفاوت های دانش آموزان می تواند بهبود یادگیری آنها را به شدت تسریع کند. بهبود آموزش با توجه به تفاوت های دانش آموزان، شامل بهره گیری از رویکرد های متعدد، استفاده از روش های تدریس گوناگون، تنظیم سرفصل های درسی به گونه ای که به دانش آموزان با تفاوت های مختلف کمک کند، عضویت دانش آموزان در گروه های مطالعاتی به منظور شناسایی و حل مشکلات ویژه، همکاری با خانواده ها و مشاوران تحصیلی و توجه به نیازهای شخصیتی دانش آموزان است

 

تفاوت‌های دانش آموزان شامل مجموعه‌ای از عواملی مانند سن، نژاد، جنسیت، شخصیت، تجربیات شخصی، خانواده و فرهنگ است. این تفاوت‌ها بر توانایی هر دانش آموز برای به دست آوردن دانش و یادگیری و همچنین تفاوت در نحوه یادگیری و استفاده از اطلاعات در آینده تأثیر می‌گذارند.

به عنوان یک معلم یا مشاور، شناخت و درک این تفاوت‌ها بسیار مهم است، زیرا این باعث می‌شود که شما بتوانید به بهترین شکل ممکن برای هر دانش آموز به دانش و مهارت‌های مورد نیاز آن‌ها بپردازید و همچنین آن‌ها را راهنمایی کنید تا بهترین روش برای یادگیری را برای خود پیدا کنند. با توجه به تفاوت‌های دانش آموزان، بهترین راه نزدیک شدن به اهداف آموزشی کامل برای همه دانش آموزان، تمرکز بر روی نیازهای هر فرد است.

 

 

پداگوژی در عمل چیست؟

پداگوژی به معنی علم آموزش و پرورش است و در عمل کاربرد فراوانی در حوزه‌های مختلفی مانند آموزش و پرورش دارد.

در آموزش، اصول پداگوژی به عنوان راهنمایی برای طراحی و ارائه درس‌ها به کار می‌روند. معلمان و مدرسان با استفاده از اصول پداگوژی می‌توانند روش‌هایی را برای جذب توجه دانش‌آموزان، ارائه محتوا و به کارگیری روش‌های آموزشی متنوع بهینه‌سازی کنند.

در پرورش، اصول پداگوژی به عنوان یک زمینه کاربردی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با الهام گرفتن از اصول پداگوژی، می‌توان بهترین راهکارها برای برخورد با مسائلی مانند رفتار آسیب‌زا، مسائل ارتباطی، مشکلات خانوادگی و اختلالات رفتاری پیدا کرد.

بنابراین، پداگوژی به عنوان یک علم مهم در عمل برای افراد فعال در حوزه‌های آموزش و پرورش و دیگر حوزه‌های مرتبط، اثربخش و موثر است.

 

 

پداگوژی در کلاس درس جه جایگاهی دارد؟

پداگوژی به عنوان یکی از مهم‌ترین رشته‌های آموزشی به کلاس درس اهمیت زیادی می‌دهد. در اینجا چند مورد از کاربردهای پداگوژی در کلاس درس به شرح زیر است:

1- طراحی درس: از دیدگاه پداگوژی، برنامه‌ی درسی و طرح درس باید با توجه به ویژگی‌های دانش‌آموزان، هدف، محتوا و نیازهای آینده طراحی شود. با رعایت اصول پداگوژی می‌توان درس را به گونه‌ای طراحی کرد که دانش‌آموزان بهترین فرصت را برای یادگیری داشته باشند.

2- روش‌های آموزشی: استفاده از روش‌های آموزشی، اصول پداگوژی را در کلاس درس حفظ کرده و به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا بهترین نتیجه از خود بگیرند. در طبقه درس با استفاده از روش‌هایی مانند گروه‌بندی، بحث، کار گروهی، پروژه‌ها و کاربرد عملی مفاهیم، دانش‌آموزان به شیوهی موثر تر آموزش داده می‌شوند.

3- ارزیابی: نحوه‌ی ارزیابی نیز از دیدگاه پداگوژی بسیار مهم است. ارزیابی باید به گونه‌ای باشد که بتواند بهترین نمایش از میزان موفقیت دانش‌آموزان در یادگیری نشان دهد. با استفاده از ارزیابی فعال، متنوع و متناسب با هدف درس، دانش‌آموزان به روشی قوی و مؤثر آموزش داده می‌شوند.

4- تنظیم محتوای درس: به عنوان یک مدرس، نیاز دارید محتوای درس را به گونه‌ای تنظیم کنید که دانش‌آموزان به آسانی بتوانند مفاهیم را بفهمند. با مراجعه به اصول پداگوژی، می‌توانید محتوا را به ترتیب منطقی و مصور، تنظیم و آماده کنید.

به طور خلاصه، به دلیل کاربردی بودن، پداگوژی به عنوان یک علم مهم و حیاتی در کلاس درس استفاده می‌شود که در نهایت به بهبود یادگیری دانش‌آموزان کمک می‌کند.

 

 

دانش پداگوژِی چیست؟

پداگوژی به عنوان علم آموزش و پرورش شامل دانش‌های متعددی است که برای طراحی، ارائه و ارزیابی درس‌ها و فرایند یادگیری به کار می‌رود. برخی از دانسته‌ها در زمینه پداگوژی عبارتند از:

1- روش‌های مختلف آموزش: دانش در مورد روش‌های مختلف آموزش مانند بحث، کار گروهی، ارائه، درس‌های تعاملی و خرد کردن موضوعات برای توضیح مفاهیم و دیگر روش‌های آموزشی کمک می‌کند.

2- تعیین اهداف درسی: شناخت اهمیت تعیین و تعریف اهداف درسی نیز بخشی از دانش های پداگوژی است. اهداف درسی باید موردی باشد که برای دانش‌آموزان قابل درک و دست‌یابی باشد.

3- مواد آموزشی: دانش پداگوژی برای طراحی و ارائه مواد آموزشی که شامل ساختار و تنظیم مناسب، محتوای مناسب و زبان تمام کننده برای اهداف آموزشی کاربرد دارد.

4- رابطه معلم- دانش‌آموز: دانش در مورد روابط بین معلم و دانش‌آموزان، نحوه‌ی برقراری ارتباط و مشارکت معلم و دانش‌آموز در فرایند یادگیری و اجرای یک طرح درسی موثر واضح است.

5- روش‌های ارزیابی: درک روش‌های مختلف ارزیابی در سطوح مختلف، تعیین نیازهای ارزیابی و تعیین رسته‌های نظرسنجی ضروری می‌باشد.

6- روش‌های مدیریت کلاس: دانش پداگوژی به معلمان کمک می‌کند تا روش‌های مدیریت کلاس مانند هدایت کردن دانش‌آموزان به جلو و کنترل کردن هیجانات را یاد بگیرند.

به طور کلی، دانش پداگوژی به موازات آموزش و پرورش تحقیقاتی، روش های تدریسی و ارزیابی دانش آموزان، طراحی کلاس درس و کمک به برنامه‌ی درسی کمک می‌کند.

 

 

تفاوت تکنولوژی و پداگوژی چیست؟

تکنولوژی و پداگوژی اصطلاحاتی هستند که برای توصیف دو مفهوم متفاوت در حوزه یادگیری و آموزش به کار می‌روند.

تکنولوژی توصیف کننده ابزار، تجهیزات و سیستم‌های اطلاعاتی است که به کلاس درس و فرایند آموزش و پرورش کمک می‌کند. در دنیای امروز، تکنولوژی‌های آموزشی از جمله دستگاه‌های دیجیتالی، نرم‌افزارهای آموزشی، تجهیزات مجازی و نهایتا تکنولوژی های گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

به عنوان مقابله با دانش و تجهیزات، پداگوژی نظریه‌ای در مورد چگونگی یادگیری و آموزش است. برای مثال، پداگوژی می‌تواند توضیح دهد که چگونه از کردن یادداشت‌های خوب، کاربرد داشتن توضیحات بصری و نیز تدوین سؤال‌های مطرح برای دانش‌آموزان در یک کلاس درس، یادگیری بهتر را تسهیل می‌کند.

به طور خلاصه، تکنولوژی و پداگوژی دو مفهوم مختلف هستند که اگرچه هر دو به کلاس درس فرایند یادگیری و آموزش کمک می‌کنند، تفاوت‌های محسوسی دارند. تکنولوژی به عنوان ابزاری برای ارتقاء کیفیت کلاس درس و یادگیری با استفاده از روش‌های پداگوژیک کمک می‌کند.

 

تکنولوژی در آموزش چیست؟

استفاده از تکنولوژی در آموزش امکانات بسیاری را برای دانش‌آموزان و معلمان در اختیار قرار می‌دهد. در زیر تعدادی از مزایای استفاده از تکنولوژی در آموزش ذکر شده است:

1. آموزش تعاملی: با استفاده از ابزارهای دیجیتالی و نرم‌افزارهای آموزشی، دانش‌آموزان قادرند در کلاس درس به صورت تعاملی و چندرسانه‌ای با محتوای آموزشی درگیر شوند، که می‌تواند بهبود تمرکز و یادگیری آنها را تسهیل کند.
2. دسترسی آسان: شاید یکی از بزرگترین مزایای استفاده از تکنولوژی در آموزش، دسترسی آسان و سریع به منابع و اطلاعات آموزشی باشد. این فرصت به معلمان اجازه می‌دهد تا از کتاب‌های الکترونیکی، ویدئوهای آموزشی و محتواهای دیجیتالی دسترسی پیدا کرده و از آنها در کلاس درس استفاده کنند.
3. تمرکز بر روی یادگیری فردی: ابزارهای آموزشی دیجیتالی در عین حال که به دانش‌آموزان کمک می‌کنند بیشتر از مطالب درسی نیز یاد بگیرند، از آنها پشتیبانی می‌کنند تا در فرایند یادگیری خود به صورت فردی پیشرفت کنند.
4. نظارت و ارزیابی: تکنولوژی با اامکانات وابسته به نرم افزار مختلف، ارزیابی و نظارت شما برروی دانش آموزان را تسهیل می‌کند. شما می‌توانید از نرم افزارهای ارائه شده برای مشاهده و پیگیری پیشرفت هر دانش آموز استفاده کنید.
5. ارتقاء روش‌های آموزش و تدریس: استفاده از تکنولوژی در کلاس درس می‌تواند به معلمان کمک کند روش‌های آموزشیشان را به روز رسانی کنند و یادگیری دانش آموزان را تسهیل کند.

 

 

*پاندمی: به حالتی از همه‌گیری بیماری گفته می‌شود که از مرز چند قاره گذشته باشد. به این حالت، همه‌گیری جهانی نیز گفته می‌شود.

پیشنهاد می‌کنم این مقاله را هم بخوانید:

چگونه یک معلم حرفه ای باشیم؟

 

معلم سبز؛ مرجع آموزش معلمان

رؤیا روشن بخش – آموزگار و فعال آموزشی